Nông Nghiệp ĐBSCL Gồng Mình Ứng Phó Với Hạn Mặn

Nông nghiệp ĐBSCL đang gồng mình ứng phó với hạn mặn đầu 2025 bằng các giải pháp trữ nước, chuyển đổi cây trồng và phát triển nông nghiệp xanh.

Hạn mặn trở lại, thách thức bủa vây

Bước vào đầu năm 2025, Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) lại tiếp tục chứng kiến một mùa khô khắc nghiệt với tình trạng xâm nhập mặn gia tăng đáng kể. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt mà còn đe dọa nghiêm trọng tới sản xuất nông nghiệp – ngành kinh tế chủ lực của toàn khu vực.

Tình hình xâm nhập mặn năm 2025

Theo Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, lượng nước từ thượng nguồn sông Mekong về khu vực ĐBSCL trong năm 2025 thấp hơn trung bình nhiều năm. Điều này kéo theo việc xâm nhập mặn xảy ra sớm và sâu, đặc biệt là trong khoảng từ cuối tháng 2 đến giữa tháng 3. Trong những ngày cao điểm, nước mặn đã lấn sâu đến nhiều vùng nội đồng, gây khó khăn lớn cho sản xuất nông nghiệp.

Tần suất dòng chảy trong mùa khô chỉ đạt 60 – 75% so với mức trung bình, làm giảm khả năng pha loãng mặn và trữ nước ngọt trong kênh mương nội đồng.

Các địa phương vào cuộc: Nỗ lực từ cấp cơ sở

Trước tình trạng đó, các tỉnh thành trong khu vực đã nhanh chóng kích hoạt các biện pháp ứng phó:

Bến Tre – Tỉnh “nóng” nhất về xâm nhập mặn

Là một trong những tỉnh thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề, Bến Tre đã chuẩn bị sẵn các phương án dự trữ nước ngọt từ cuối năm 2024. Các trạm bơm nước ngọt, hệ thống đập ngăn mặn, túi chứa nước di động… được huy động tối đa để hỗ trợ người dân vùng sâu vùng xa.

Chính quyền tỉnh cũng tích cực tuyên truyền cho người dân thay đổi lịch thời vụ, chuyển đổi cây trồng phù hợp với điều kiện hạn mặn.

Nhiều người dân ở ĐBSCL chủ động trữ nước để ứng phó hạn mặn. Nguồn: Vneconomy

Vĩnh Long – Chuyển đổi sản xuất linh hoạt

Tại Vĩnh Long, hàng loạt mô hình chuyển đổi sang cây trồng chịu mặn như xoài, dừa, thanh long đã cho thấy hiệu quả rõ rệt. Ngoài ra, tỉnh cũng tích cực nâng cấp hệ thống kênh mương nội đồng, đảm bảo nguồn nước cho vùng sản xuất trọng điểm như Tam Bình, Trà Ôn.

Sóc Trăng – Giải pháp “kép” chống hạn và chống mặn

Sóc Trăng đẩy mạnh việc hướng dẫn nông dân áp dụng kỹ thuật canh tác tiết kiệm nước. Đồng thời, nhiều mô hình nuôi trồng thủy sản kết hợp (ví dụ: tôm – lúa) cũng được nhân rộng để thích nghi với điều kiện mặn tăng cao.

Những con số biết nói

• Trên 80.000 ha lúa đông xuân đã được xuống giống sớm tại nhiều địa phương như Long An, Cần Thơ, Tiền Giang, Đồng Tháp.
  
  
• Gần 2.500 trạm bơm và đập ngăn mặn các loại đang được vận hành tại ĐBSCL.
  
  
• Hàng chục nghìn hộ dân được hỗ trợ nước sạch nhờ các công trình cấp nước lưu động.
  
  

Khó khăn vẫn còn đó

Dù đã nỗ lực, nhưng hạn mặn vẫn là một thách thức dai dẳng. Hệ thống công trình thủy lợi tuy được đầu tư mạnh mẽ nhưng vẫn còn thiếu đồng bộ, đặc biệt ở các vùng xa. Việc phụ thuộc vào lượng nước từ thượng nguồn Mekong, vốn ngày càng biến động do các đập thủy điện phía trên, khiến tình hình càng thêm khó đoán.

Ngoài ra, sự thiếu hụt nguồn nhân lực kỹ thuật và vốn đầu tư cũng là rào cản khiến nhiều mô hình thích ứng chưa thể nhân rộng nhanh chóng.

Công trình thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé lớn nhất ĐBSCL. Nguồn: Báo Lao Động

Hướng đi bền vững: Phát triển nông nghiệp xanh

Không chỉ đối phó tức thời, các tỉnh ĐBSCL đang hướng đến mục tiêu lâu dài: phát triển nông nghiệp xanh – thích ứng biến đổi khí hậu. Điều này thể hiện qua việc:

• Thúc đẩy sản xuất hữu cơ, giảm sử dụng phân bón – thuốc hóa học
  
  
• Áp dụng công nghệ tưới thông minh, tiết kiệm nước
  
  
• Tái cơ cấu cây trồng – vật nuôi phù hợp theo vùng sinh thái
  
  

Bến Tre, Vĩnh Long, Cà Mau là những địa phương tiên phong trong định hướng này. Họ không chỉ hỗ trợ kỹ thuật mà còn liên kết doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, giúp người dân yên tâm chuyển đổi.

Cần thêm sự chung tay

Để ứng phó hiệu quả hơn với hạn mặn trong tương lai, cần sự phối hợp chặt chẽ từ:

• Chính phủ: Đầu tư thêm vào hạ tầng thủy lợi, xây dựng quy hoạch liên vùng cho nguồn nước
  
  
• Doanh nghiệp: Tham gia sâu vào chuỗi giá trị nông nghiệp xanh
  
  
• Người dân: Chủ động tiếp cận tri thức mới, áp dụng công nghệ, thay đổi tư duy sản xuất
  
  

Kết luận

Năm 2025 tiếp tục là một năm đầy thử thách với nông nghiệp ĐBSCL. Tuy nhiên, những nỗ lực ứng phó linh hoạt từ cấp tỉnh đến cơ sở đã cho thấy tinh thần kiên cường của cả vùng đất này. Với định hướng đúng đắn và sự hỗ trợ đồng bộ, khu vực này hoàn toàn có thể vượt qua khó khăn, tiến tới một nền nông nghiệp thông minh, bền vững trước biến đổi khí hậu.